نامه‌ای به کمونیستهای آلمانی

رفقای عزیز،

قصد داشتم که نظرم را دربارۀ درسهای سومین کنگرۀ انترناسیونال کمونیستی در یک مقالۀ مفصل بیان کنم. متأسفانه، به علت بیماری، هنوز نتوانسته‌ام این کار را شروع کنم. این واقعیت که کنگرۀ حزب شما، حزب متحد کمونیست آلمان (V.K.P.D.)^[١] برای ٢٢ اوت فراخوانده شده است، مرا مجبور می‌کند که در نوشتن این نامه عجله کنم، که اگر قرار است که در فرستادن آن به آلمان تأخیری رخ ندهد، باید آن را در عرض چند ساعت تمام کنم.

تا آنجایی که من می‌توانم قضاوت کنم، موقعیت حزب کمونیست در آلمان بخصوص موقعیت دشواری است. این قابل درک است.

اولاً و بطور عمده، از پایان سال ١٩١٨، موقعیت بین‌المللی آلمان خیلی سریع و سخت بحران انقلابی داخلیش را تشدید و پیشاهنگ پرولتاریا را به اتخاذ مشی گرفتن سریع قدرت مجبور کرد. در عین حال، بورژوازی آلمان و کل بورژوازی بین‌المللی، که به نحوی عالی مسلح و سازمان یافته و از «تجربۀ روسیه» درس گرفته بود، با تنفر دیوانه‌وار به پرولتاریای آلمان حمله آورد. دهها هزار از بهترین افراد آلمان – کارگران انقلابیش – کشته شدند یا تا حد مرگ شکنجه شدند، توسط بورژوازی، قهرمانانش نوسکه و شرکاء، نوکرانش شیدمان‌ها و غیره، و توسط همدستان غیرمستقیم و «زیرک» (و بنابراین به ویژه پر ارزشش) او یعنی شوالیه‌های «انترناسیونال دو و نیم» با بی‌تصمیمی، نوسانات، فضل فروشی و بی‌فرهنگیشان. سرمایه‌داران مسلح برای کارگران غیرمسلح تله گذاشتند؛ آنها کارگران را یکجا کشتند، رهبرانشان را به قتل رساندند، آنها را یکی یکی در دام انداختند، و برای این منظور عالی‌ترین استفاده را از زوزه‌های ضدانقلابی هر دو شبح سوسیال-دمکراتها یعنی شیدمانی‌ها و کائوتسکیستها کردند. به هر حال، وقتی که بحران شروع شد، کارگران آلمانی فاقد یک حزب انقلابی اصیل بودند، به دلیل این واقعیت که انشعاب خیلی دیر انجام شد، و به دلیل بار سنت نفرین شدۀ «اتحاد» با دار و دستۀ نوکران فاسد (شیدمان‌ها، لگین‌ها، داویدها و شرکاء) و متزلزل (کائوتسکی‌ها، هیلفردینگ‌ها و شرکاء) سرمایه. قلب هر کارگر شریف و از نظر طبقاتی آگاه که بیانیۀ ١٩١٢ بازل^[٢] را نه به عنوان «ژستی» از طرف اراذل درجات «دو» و «دو و نیم»، بلکه به خاطر ارزشش پذیرفته بود، با تنفر تند باورنکردنی نسبت به اپورتونیسم سوسیال-دمکراتهای قدیم آلمان پر شده بود، و این تنفر – که نیرومندترین و شریف‌ترین احساس در میان بهترین افراد توده‌های ستم دیده و استثمار شده است – مردم را کور کرد و مانع شد که آنها خونسردی خود را حفظ کنند و یک استراتژی صحیح را طرح بریزند که با آن به استراتژی عالی سرمایه‌داران آنتانت، که مسلح، سازمان یافته و از «تجربۀ روسیه» تعلیم یافته بودند و توسط فرانسه، انگلستان و آمریکا حمایت می‌شدند، پاسخ بدهند. این تنفر آنها را به سمت طغیانهای زودرسی سوق داد.

به این دلیل است که تکامل جنبش انقلابی طبقۀ کارگر در آلمان از پایان ١٩١٨ تا به حال راه به ویژه دشوار و دردناکی را پیموده است. ولی این جنبش پیش رفته و پیوسته به جلو حرکت می‌کند. این واقعیت مسلم وجود دارد که نوسان تدریجی به طرف چپ در میان توده‌های کارگران، اکثریت واقعی مردم زحمتکش و استثمار شده در آلمان، چه آنهایی که در اتحادیه‌های قدیمی منشویکی متشکل شده‌اند (یعنی اتحادیه‌هایی که در خدمت بورژوازی هستند) و چه آنهایی که کاملاً، یا تقریباً بطور کامل غیرمتشکل هستند، وجود دارد. آنچه که پرولتاریای آلمان باید انجام بدهد و انجام خواهد داد – و این ضامن پیروزی است – اینست که خونسردی خود را حفظ کند؛ بطور سیستماتیک اشتباهات گذشته را اصلاح کند؛ پیوسته تودۀ کارگران، هم در درون و هم در بیرون اتحادیه‌ها را به سوی خود جذب کند؛ با صبر یک حزب کمونیست قوی و با تدبیر بسازد که بتواند رهبری حقیقی‌اش را در هر چرخش حوادث به توده‌ها عرضه کند؛ و استراتژی ای را طرح ریزی کند که با بهترین استراتژی بین‌المللی پیشرفته‌ترین بورژوازی که از تجربۀ طولانی بطور عام و «تجربۀ روسی» بطور خاص «روشن» شده است، همتراز باشد.

از طرف دیگر، موقعیت دشوار حزب کمونیست آلمان در لحظۀ حاضر به علت جدایی کمونیستهای نه خیلی خوب در طرف چپ (حزب کارگران کمونیست آلمان – K.A.P.D.) و در طرف راست (پل لوی و مجلۀ کوچکش Unser Weg یا Sowjet^[٣]) بدتر شده است.

در آغاز دومین کنگرۀ انترناسیونال کمونیستی، «چپ‌گراها» یا «ک.آ.پ.-ایستها» به اندازۀ کافی از طرف ما در صحنۀ بین‌المللی اخطار دریافت کردند. تا وقتی که، حداقل در کشورهای عمده، احزاب کمونیست به قدر کافی قوی، با تجربه و پرنفوذ ایجاد نشده‌اند، باید شرکت عناصر شبه آنارشیست را در کنگره‌های بین‌المللی‌مان تحمل کرد، و این تا حدی حتی مفید هم هست. مفید است تا آنجایی که این عناصر به عنوان «اخطار» روشن و واضح برای کمونیستهای بی‌تجربه هستند، و همچنین تا آنجایی که آنها خودشان هنوز هم می‌توانند چیز یاد بگیرند. در سراسر جهان، آنارشیسم – نه از دیروز، بلکه از شروع جنگ امپریالیستی ١٨-١٩١٤ – به دو گرایش تقسیم شده است: یکی طرفدار شوروی، و دیگری ضد شوروی؛ یکی موافق با دیکتاتوری پرولتاریا و دیگری مخالف آن. ما باید اجازه دهیم که این روند تجزیه در میان آنارشیستها ادامه یابد و به اوج خود برسد. در اروپای غربی به زحمت کسی از چیزی شبیه یک انقلاب بزرگ تجربه داشته است. در آنجا، تجربۀ انقلابهای بزرگ تقریباً بطور کلی به فراموشی سپرده شده است، و انتقال از تمایل به انقلابی بودن و صحبت (و قطعنامه‌ها) دربارۀ انقلاب به کار انقلابی واقعی خیلی مشکل، دردناک و کُند بوده است.

ولی ناگفته پیداست که عناصر شبه آنارشیست را می‌توان و باید فقط در محدودۀ خاصی تحمل کرد. در آلمان، ما آنها را برای مدت درازی تحمل کرده‌ایم. کنگرۀ سوم انترناسیونال کمونیستی به آنها التیماتوم داد و یک محدودیت زمانی مشخصی را تعیین کرد. اگر آنها الآن بطور داوطلبانه از انترناسیونال کمونیستی کناره‌گیری کنند، که چه بهتر. اولاً، آنها ما را از زحمت اخراجشان خلاص کرده‌اند. دوم، اینک به قطعی‌ترین و برجسته‌ترین نحو نشان داده شده، و با واقعیات دقیق به تمام کارگران متزلزل و همۀ آنهایی که به علت تنفرشان از اپورتونیسم سوسیال-دمکراتهای قدیمی به آنارشیسم گرایش پیدا کرده‌اند، ثابت شده است که انترناسیونال کمونیستی شکیبایی به خرج داده است، که آنارشیستها را فوراً و بدون قید و شرط اخراج نکرده است، و اینکه به حرفهای آنها با دقت گوش کرده و به آنها کمک کرده که بیاموزند.

ما اینک باید توجه کمتری به ک.آ.پ.-ایستها بنماییم. ما با مجادله کردن با آنها فقط برایشان تبلیغ می‌کنیم. آنها خیلی کودن هستند؛ غلط است که آنها را خیلی جدی بگیریم؛ و ارزش ندارد که از دست آنها عصبانی بشویم. آنها هیچ نفوذی در بین توده‌ها ندارند، و هیچ نفوذی کسب نخواهند کرد، مگر اینکه ما اشتباه بکنیم. بگذارید که این گرایش کوچک را رها کنیم تا به مرگ طبیعی بمیرد، خود کارگران درک خواهند کرد که این گرایش بی‌ارزش است. بیایید با تأثیر بزرگتری تصمیمات سازمانی و تاکتیکی کنگرۀ سوم انترناسیونال کمونیستی را ترویج کنیم و بکار ببریم، بجای اینکه با بحث کردن با ک.آ.پ.-ایستها بنماییم. برایشان تبلیغ کنیم. بی‌نظمی بچه گانۀ «چپ‌گرایی» گذرا است و با رشد جنبش نابود می‌شود.

به همین گونه ما الآن داریم بطور غیرضروری به پل لوی کمک می‌کنیم، داریم بطور غیرضروری به وسیلۀ مجادله کردن با او، برایش تبلیغ می‌کنیم. اینکه ما باید با او بحث کنیم، دقیقاً آن چیزیست که او می‌خواهد. حالا، پس از تصمیمات کنگرۀ سوم انترناسیونال کمونیستی، ما باید او را فراموش کنیم و تمامی توجه خود، تمامی کوششهای خودمان را وقف کار مسالمت‌آمیز، عملی و سازنده با روح تصمیمات کنگرۀ سوم کنیم (بدون هیچ داد و بیداد، مجادله، یا مطرح کردن نزاعهای دیروز). این اعتقاد من است که مقالۀ رفیق ک. رادک «کنگرۀ جهانی سوم دربارۀ عمل ماه مارس، و تاکتیکهای آینده» (در Die Rote Fahne^[٤]، ارگان مرکزی حزب متحد کمونیست آلمان، شماره‌های ١٤ و ١٥ ژوئیۀ ١٩٢١) به نحو کاملاً قابل ملاحظه‌ای برعلیه این تصمیم کلی کنگرۀ سوم که به اتفاق آراء پذیرفته شده، مرتکب گناه می‌شود. این مقاله که یک نسخه از آن به وسیلۀ یکی از کمونیستهای لهستانی برای من فرستاده شد، به نحوی کاملاً غیرضروری – و به نحوی که برای کار ما مسلماً مضر است – نه فقط برعلیه پل لوی (این خیلی بی‌اهمیت است)، بلکه همچنین علیه کلارا زتکین است. با این حال کلارا زتکین خودش در طول کنگرۀ سوم در مسکو با کمیتۀ مرکزی («Centrale») حزب متحد کمونیست آلمان، «قرارداد صلحی» را به شرط کار مشترک، و به دور از دسته‌بندیها منعقد ساخت! و ما همه این قرارداد را تأیید کردیم. رفیق ک. رادک در تعصب جدلی نابجای خودش به تفصیل راجع به چیزی صحبت کرده که مسلماً درست نیست، و به زتکین ایدۀ «کنار گذاشتن» (verlegt) «هر کار کلی توسط حزب» (jede allgemeine Aktion der Partei) «تا روزی که توده‌های عظیم برخیزند» (auf den Tag, wo die grossen Massen aufstehen werden) را نسبت داده است. ناگفته پیداست که با چنین روشهایی رفیق ک. رادک به پل لوی بهترین خدمتی را که لوی می‌توانست بخواهد، می‌کند. چیز دیگری نیست که پل لوی آنقدر بخواهد بجز یک مباحثه که بطور پایان ناپذیری طول بکشد، و تا آنجایی که ممکن است افراد زیادی درگیر در آن باشند، و کوششهایی برای اینکه زتکین را به وسیلۀ نقض جدلی «قرارداد صلح» که او خودش منعقد کرده و توسط کل انترناسیونال کمونیستی تأیید شد، از حزب دور کند. مقالۀ رفیق ک. رادک یک نمونۀ بارز از چگونگی کمک «چپ» به پل لوی است.

در اینجا باید برای رفقای آلمانی توضیح بدهم که چرا در کنگرۀ سوم من آنقدر از پل لوی دفاع کردم. اولاً به این دلیل که من از طریق رادک با لوی در سوئیس در ١٩١٥ یا ١٩١٦ آشنا شدم. در آن زمان لوی یک بلشویک بود. من نمی‌توانم از ابراز درجۀ معیّنی بی‌اعتمادی نسبت به کسانی که بلشویسم را فقط پس از پیروزیش در روسیه، و پس از اینکه در صحنه بین‌المللی به پیروزیهایی دست یافته بود، پذیرفتند، خودداری کنم. ولی البته این دلیل نسبتاً غیر مهم است، زیرا که روی هم رفته اطلاعات شخصی من از پل لوی بسیار اندک است. دلیل دوم بطور غیرقابل مقایسه‌ای مهم‌تر بود، یعنی اینکه اساساً بیشتر انتقادات لوی دربارۀ عمل ماه مارس در آلمان در ١٩٢١ صحیح بود (البته، نه وقتی که می‌گفت که این قیام یک «توطئۀ کودتا» بود؛ این ادعای او بی‌اساس بود).

درست است که لوی احتمالاً هر چه که می‌توانست، و خیلی بیش از آن را انجام داد که انتقادش را ضعیف و ضایع کند و با آوردن مقدار زیادی از جزئیات که در آنها آشکارا اشتباه می‌کرد، برای خودش و دیگران فهمیدن جوهر موضوع را دشوار سازد. لوی انتقاد خود را به نحوی ناروا و زیانبخش ادا کرد، در حالی که لوی به دیگران اصرار می‌کرد که از یک استراتژی محتاطانه که جوانب امر را خوب در نظر گرفته باشد، پیروی کنند، خودش بدتر از یک بچه مدرسه‌ای مرتکب اشتباههای احمقانه‌ای شد، به این گونه که آنقدر بی‌موقع، آنقدر ناآماده، و آنقدر بی‌معنی و بی‌هدف وارد میدان شد که مسلم بود در هر «نبرد» شکست خواهد خورد (که در نتیجه کارش برای سالهای زیاد ضایع یا متوقف خواهد شد)، اگر چه «نبرد» را می‌توانست و باید می‌برد. لوی، بجای اینکه مثل یک عضو متشکل انترناسیونال کمونیستی پرولتری عمل کند، مثل یک «روشنفکر آنارشیست» عمل کرد (اگر اشتباه نکنم عبارت آلمانی این کلمه Edelanarchist است). لوی انضباط را نقض کرد.

لوی به علت این اشتباهات بزرگ که به نحو باورنکردنی احمقانه بودند، عطف توجه به جوهر موضوع را مشکل کرد. و جوهر موضوع، یعنی ارزیابی و اصلاح اشتباهات بی‌شماری که حزب متحد کمونیست آلمان در طول عمل ماه مارس ١٩٢١ انجام داد، اهمیت عظیمی داشته و دارد. به منظور توضیح و اصلاح این اشتباهات (که عده‌ای اینها را به عنوان جواهرات تاکتیکهای مارکسیستی تقدیس کردند) لازم بود که در طول سومین کنگرۀ انترناسیونال کمونیستی در جناح راست بود. در غیر این صورت مشی انترناسیونال کمونیستی، مشی غلطی می‌شد.

من از لوی دفاع کردم و باید می‌کردم، تا آنجایی که در مقابل خودم مخالفانش را می‌دیدم که فقط دربارۀ «منشویسم» و «سانتریسم» فریاد می‌زدند و از دیدن اشتباهات عمل ماه مارس و نیاز به توضیح و اصلاح آنها سر باز می‌زدند. این افراد از مارکسیسم انقلابی کاریکاتوری ساختند و مبارزه علیه «سانتریسم» را به بازی تبدیل کردند. ممکن بود که آنها بزرگترین زیان را به کل هدف وارد کنند زیرا که «هیچ کس در دنیا نمی‌تواند با مارکسیستهای انقلابی سازش کند، اگر آنها خودشان سازش نکنند».

من به این آدمها گفتم: فرض کنید که لوی منشویک شده باشد. از آنجا که من شخصاً معلومات بسیار کمی از او دارم، اگر این نکته بر من ثابت شود، اصرار نخواهم کرد. ولی این هنوز ثابت نشده است. تمامی آنچه که تابحال ثابت شده است اینست که او رشتۀ افکارش را از دست داده است. به نحو بچه گانه‌ای احمقانه است که فردی را صرفاً بر این اساس منشویک بخوانیم. تربیت و آموزش رهبران حزبی با تجربه و پرنفوذ کار طولانی و سختی است. و بدون این دیکتاتوری پرولتاریا و «وحدت نظر»ش فقط یک عبارت توخالی است. در روسیه ١٥ سال (١٧-١٩٠٣) طول کشید تا ما گروهی از رهبران را به وجود آوریم – ١٥ سال مبارزه با منشویسم، ١٥ سال تعقیب و آزار تزاری، ١٥ سالی که شامل سالهای انقلاب اول (١٩٠٥) هم می‌شد، یک انقلاب کبیر و نیرومند. معهذا ما موارد غم انگیز خودمان را هم داشته‌ایم، مواقعی که رفقای خوب ما «رشتۀ افکارشان را از دست داده‌اند». اگر رفقای اروپای غربی تصور می‌کنند که برعلیه چنین «موارد غم انگیزی» تضمین شده‌اند، این بچگی محض است، و ما باید با آن بجنگیم.

لوی باید بخاطر نقض انضباط اخراج می‌شد. تاکتیکها باید بر اساس دقیق‌ترین توضیح و اصلاح اشتباهاتی که در طول عمل مارس ١٩٢١ رخ داد، تعیین می‌شدند. اگر پس از اینها، لوی بخواهد که به نحو قدیمی عمل کند، نشان خواهد داد که اخراجش موجه بوده است؛ و به کارگران دودل یا مردد قوی‌ترین و متقاعد کننده‌ترین دلیل دربارۀ درستی مطلق تصمیمات کنگرۀ سوم دربارۀ پل لوی داده خواهد شد.

پس از اینکه در کنگره نسبت به ارزیابی اشتباهات لوی برخورد محتاطانه‌ای کردم، حالا می‌توانم با اطمینان بیشتری بگویم که لوی برای تأیید کردن بدترین انتظارات عجله کرده است. در پیش رویم شمارۀ ٦ مجله‌اش User Weg (١٥ ژوئیۀ ١٩٢١) را دارم. از سرمقاله که در بالای مجله چاپ شده، آشکار است که پل لوی از تصمیمات کنگرۀ سوم با خبر است. جواب او به اینها چیست؟ تکیه کلامهای منشویکی مثل «طرد بزرگ» (grosser Bann)، «قانون مربوط به تصمیمات» (kanonisches Recht)، و اینکه او «کاملاً آزادانه» (in voll standiger Freiheit) راجع به این تصمیمات «بحث» خواهد کرد. فرد اگر از عنوان عضو حزب و عضو انترناسیونال کمونیستی بودن آزاد شده باشد، دیگر چه آزادیی از این بزرگتر می‌تواند داشته باشد! و خواهش می‌کنم توجه داشته باشید که او انتظار دارد که اعضای حزب برای او، برای لوی، به صورت بی‌امضاء مطلب بنویسند!

اول – او حقّۀ کثیفی به حزب می‌زند، از پشت به حزب ضربه می‌زند و در کارش اخلال می‌کند.

سپس – او دربارۀ جوهر تصمیمات کنگره بحث می‌کند.

این با شکوه است.

ولی لوی با این کار خودش را نابود می‌کند.

پل لوی می‌خواهد به نزاع ادامه دهد.

برآوردن خواست او یک اشتباه استراتژیک بزرگ خواهد بود. من به رفقای آلمانی توصیه می‌کنم که تمامی بحث و مجادله را با لوی و مجله‌اش در ستونهای مطبوعات روزانۀ حزب ممنوع کنند. برای او نباید تبلیغ کرد. به او نباید اجازه داد که توجه حزب مبارز را از موضوعات مهم به موضوعات غیر مهم منحرف سازد. در مواردی که ضرورت حادی وجود دارد، می‌توان بحث را در مجله‌های هفتگی یا ماهانه، یا در جزواتی انجام داد و تا آنجایی که ممکن است باید مراقب بود که به ک.آ.پ.-ایستها و پل لوی آن لذتی را نداد که آنها وقتی که اسمشان برده می‌شود، این لذت را حس می‌کنند؛ باید اشاره به آنها صرفاً اشاره به «عده‌ای منتقد نه خیلی زیرک که به هر قیمتی شده می‌خواهند خودشان را کمونیست بدانند» باشد.

من اطلاع دارم که در آخرین گردهمآیی وسیع کمیتۀ مرکزی حتی فریسلند جناح چپی مجبور شد که حمله تند و تیزی به ماسلو بکند، که خودش را به بازی چپ‌گرایی مشغول کرده و می‌خواهد که مشغول «شکار سانتریستها» بشود. بی‌منطقی (اگر بخواهیم بطور ملایمی بیان کنیم) این رفتار ماسلو همچنین در اینجا، در مسکو آشکار شد. واقعاً حزب آلمان باید این ماسلو و دو یا سه نفر از حامیان و هم پیمانهایش را که آشکارا نمی‌خواهند «قرارداد صلح» را رعایت کنند و بیشتر تعصب دارند تا منطق، به مدت یک یا دو سال به روسیۀ شوروی بفرستد. ما برای آنها کار مفید پیدا خواهیم کرد. ما آنها را آدم می‌کنیم. و جنبش بین‌المللی و آلمان از این طریق حتماً سود خواهند برد.

کمونیستهای آلمانی باید به هر قیمتی شده به اختلاف درونی پایان بدهند، از عناصر فتنه‌جو در هر دو طرف خلاص شوند، پل لوی و ک.آ.پ.-ایستها را فراموش کنند و به کار واقعی دست بزنند.

کارهای زیادی است که باید انجام شوند.

به نظر من قطعنامه‌های تاکتیکی و سازمانی کنگرۀ سوم انترناسیونال کمونیستی قدم بزرگی به جلو را نشان می‌دهند. هر اقدامی به این منظور که هر دو قطعنامه را به مرحلۀ عمل درآورد باید انجام شود. این موضوع مشکلی است، ولی می‌توان و باید آن را انجام داد.

در ابتدا، کمونیستها مجبور بودند که اصول خود را به دنیا اعلام کنند. این در کنگرۀ اول انجام شد. این قدم اول بود.

قدم دوم این بود که به انترناسیونال کمونیستی شکل سازمانی و متشکل داد و شرایطی را برای پیوستن به آن تنظیم کرد – شرایطی برای جدایی واقعی از سانتریستها، از عمال مستقیم و غیرمستقیم بورژوازی در درون جنبش طبقۀ کارگر. این در کنگرۀ دوم انجام شد.

در کنگرۀ سوم لازم بود که کار عملی و سازنده را شروع کرد و با در نظر گرفتن تجربۀ عملی مبارزۀ کمونیستی که دیگر شروع شده بود، بطور مشخص تعیین کرد که در رابطه با تاکتیکها و سازمان، خط فعالیت بعدی دقیقاً چه باید باشد. ما این قدم سوم را برداشته‌ایم. ما ارتشی از کمونیستها در سراسر جهان داریم. این ارتش هنوز از تربیت و تشکیلات شایسته‌ای برخوردار نیست. فوق‌العاده مضر خواهد بود که این حقیقت را فراموش کنیم یا از پذیرفتن آن بترسیم. ما در حالی که خودمان را مورد دقیق‌ترین و سخت‌ترین امتحانها قرار می‌دهیم، و تجربۀ جنبش خودمان را بررسی می‌کنیم، باید این ارتش را بطور کارآمد و مؤثر تربیت کنیم؛ باید آن را به نحو صحیحی سازمان دهیم و آن را در تمامی انواع مانورها، در تمامی انواع کارزارها، در حمله و در عقب نشینی امتحان کنیم. ما بدون این آموزش طولانی و سخت نمی‌توانیم پیروز شویم.

«معما»ی وضعیت جنبش بین‌المللی کمونیستی در تابستان ١٩٢١ این بود که عده‌ای از بهترین و پرنفوذترین بخشهای انترناسیونال کمونیستی، به نحوی کاملاً صحیح این وظیفه را درک نکردند؛ آنها حتی دربارۀ «مبارزه علیه سانتریسم» کمی غلو کردند؛ کمی به آن سوی خط مرزی رفتند که در آن این مبارزه به بازی تبدیل می‌شود و مارکسیسم انقلابی شروع به سازش می‌کند.

این «معما»ی کنگرۀ سوم بود.

این غلو کردن چندان زیاد نبود؛ ولی خطری که از آن ناشی می‌شد، خیلی عظیم بود. مشکل بود که با این غلو کردن جنگید زیرا از سوی واقعاً بهترین و وفادارترین عناصر صورت گرفت، که بدون آنها تشکیل انترناسیونال کمونیستی شاید غیرممکن می‌بود. در مواد اصلاحی تاکتیکی که در روزنامۀ Moskau^[٥] به آلمانی، فرانسوی و انگلیسی منتشر شد و توسط نمایندگان آلمانی، اتریشی و ایتالیایی امضا شد، این غلو بطور قاطعانه آشکار شد – بیشتر به این دلیل که این مواد اصلاحی برای پیش نویس قطعنامه‌ای پیشنهاد شده بودند که قبلا به صورت نهایی درآمده بود (پس از آماده سازی طولانی و همه جانبه): رد این مواد اصلاحی، درست کردن خط انترناسیونال کمونیستی بود؛ این غلبه بر خطر غلو بود.

این غلو اگر تصحیح نمی‌شد حتماً انترناسیونال کمونیستی را از میان می‌برد. زیرا که «هیچ کس در جهان نمی‌تواند با مارکسیستهای انقلابی سازش کند، اگر آنها خودشان سازش نکنند». هیچ کس در جهان قادر نخواهد بود که از پیروزی کمونیستها بر انترناسیونال دوم و دو و نیم جلوگیری کند (و تحت شرایط متداول در قرن بیستم در اروپای غربی و آمریکا، پس از اولین جنگ امپریالیستی، این به معنای پیروزی بر بورژوازی است)، مگر اینکه خود کمونیستها جلوی آن را بگیرند.

غلو، هر چقدر هم اندک باشد، به معنای جلوگیری از پیروزی است.

غلو دربارۀ مبارزه علیه سانتریسم به معنی حفظ سانتریسم، به معنای تحکیم موضع آن و نفوذ آن بر کارگران است.

در فاصلۀ بین کنگره‌های دوم و سوم، ما یاد گرفتیم که به مبارزۀ موفقیتآمیزی علیه سانتریسم در مقیاس بین‌المللی دست بزنیم. این را واقعیت ثابت کرده است. ما به این مبارزه (اخراج لوی و حزب سراتی) تا به آخر ادامه خواهیم داد.

ولی ما هنوز یاد نگرفته‌ایم که در مقیاس جهانی برعلیه غلوهای غلط در مبارزه علیه سانتریسم بجنگیم. ولی ما، آنطوری که در جریان و نتیجۀ کنگرۀ سوم ثابت شده است، از این نقص آگاه شده‌ایم. و دقیقاً به علت اینکه ما از نقص خود آگاه شده‌ایم، خود را از شر آن خلاص خواهیم کرد.

و آنگاه ما شکست ناپذیر خواهیم شد، زیرا که بورژوازی بدون حمایت از درون پرولتاریا (از طریق عوامل بورژوای انترناسیونال‌های دو و دو و نیم) در اروپای غربی و آمریکا نمی تواند قدرت را نگهدارد.

تدارک دقیق‌تر و کامل‌تر برای مبارزات تازه و قطعی‌تر، هم تدافعی و هم تهاجمی – این است موضوع بنیادی و اصلی در تصمیمات کنگرۀ سوم.

«... کمونیسم در ایتالیا یک نیروی توده‌ای خواهد شد اگر که حزب کمونیست ایتالیا بدون انقطاع و پیوسته برعلیه سیاست اپورتونیستی سراتیسم بجنگد و در عین حال قادر باشد که تماس نزدیکی با توده‌های پرولتری در اتحادیه‌ها، در طول اعتصابات، در طول برخورد با سازمانهای فاشیستی ضدانقلابی، داشته باشد؛ و اگر قادر باشد که جنبشهای تمامی سازمانهای طبقۀ کارگر را یکی کند و طغیانهای خودبخودی طبقۀ کارگر را به نبردهایی که با دقت آماده شده‌اند، تبدیل کند...»

«حزب متحد کمونیست آلمان هر چه بهتر قادر باشد شعارهای مبارزه خود را با وضعیت حقیقی در آینده وفق دهد، کامل‌تر موقعیت را بررسی کند و اقداماتش هماهنگ‌تر و منضبط‌تر باشند، بهتر می‌تواند اعمال توده‌ای را پیش برد...»

چنین هستند مناسب‌ترین قسمتهای قطعنامۀ تاکتیکی کنگرۀ سوم.

جلب اکثریت پرولتاریا به طرف خودمان – چنین است «وظیفۀ اصلی» (تیتر مادۀ ٣ قطعنامه دربارۀ تاکتیکها).

البته ما از جلب اکثریت یک تفسیر رسمی نمی‌کنیم، آنطور که شوالیه‌های «دمکراسی» بی‌فرهنگ انترناسیونال دو و نیم می‌کنند. وقتی که در رم، در ژوئیۀ ١٩٢١، تمامی پرولتاریا – پرولتاریای رفرمیست اتحادیه‌ها و سانتریستهای حزب سراتی – از کمونیستها برعلیه فاشیستها تبعیت کردند، این جلب اکثریت طبقۀ کارگر به طرف خودمان بود.

این از جلب آنها بطور قطعی دور و خیلی دور بود؛ این جلب فقط تا اندازه‌ای، فقط بطور لحظه‌ای، فقط بطور محلی صورت گرفت. ولی این جلب اکثریت بود، و این ممکن است حتی اگر بطور رسمی، اکثریت پرولتاریا از رهبران بورژوایی، یا رهبرانی که از یک سیاست بورژوایی پیروی می‌کنند (آنطوری که تمامی رهبران انترناسیونال‌های دو و دو و نیم می‌کنند) تبعیت کنند یا اگر اکثریت پرولتاریا متزلزل باشد. این جلب اکثریت دارد پیوسته به هر طریق ممکن در سراسر دنیا پیشرفت می‌کند. بیایید برای این کار آماده سازیهای کامل‌تر و دقیق‌تری انجام دهیم؛ بیایید نگذاریم که حتی یک فرصت جدی هم از دست برود وقتی که بورژوازی پرولتاریا را مجبور می‌کند که مبارزه‌ای را برعهده بگیرد؛ بیایید بیاموزیم که چطور به طرز صحیحی آن لحظه را مشخص کنیم که توده‌های پرولتاریا نمی‌توانند همراه ما برنخیزند.

آنگاه پیروزی تضمین شده است، دیگر مهم نیست که بعضی از شکستها و انتقالها در مبارزۀ عظیم ما چقدر سخت باشند.

روشهای تاکتیکی و استراتژیک ما (اگر آنها را در مقیاس بین‌المللی در نظر بگیریم) هنوز پشت سر استراتژی عالی بورژوازی می‌لنگند، که از مثال روسیه چیزها آموخته و به خودش اجازه نخواهد داد «غافلگیر شود». ولی نیروهای ما عظیم ترند، به نحو بی‌کرانی عظیم ترند؛ ما داریم تاکتیک و استراتژی می‌آموزیم؛ ما این «علم» را بر اساس اشتباهات عمل ماه مارس ١٩٢١ ترقی داده‌ایم. ما کاملاً بر این «علم» مسلط خواهیم شد.

در اکثریت عظیم کشورها، احزاب ما از آنچه که احزاب کمونیستی حقیقی باید باشند، خیلی دورند؛ آنها از این موضوع که پیشاهنگ حقیقی طبقۀ انقلابی اصیل و تنها طبقۀ انقلابی باشند، و اینکه هر عضو حزب در مبارزه، در جنبش، در زندگی روزمرۀ توده‌ها شرکت داشته باشد، خیلی دورند. ولی ما از این نقص آگاهیم، ما آن را به برجسته‌ترین نحو در قطعنامۀ کنگرۀ سوم دربارۀ کار حزب مطرح کردیم. و ما بر این نقص غلبه خواهیم کرد.

رفقا، کمونیستهای آلمانی، به من اجازه بدهید که نامه‌ام را با بیان این آرزو تمام کنم که کنگرۀ حزب شما در ٢٢ اوت با عزمی راسخ یک بار و برای همیشه بر مبارزۀ غیراصولی علیه آنهایی که از چپ و راست جدایی گزیده‌اند، نقطۀ پایانی بگذارد. مبارزات درون حزبی باید متوقف شوند! لعنت بر کسی که بخواهد این مبارزات را چه مستقیم و چه غیرمستقیم، کش بدهد. ما امروز وظایف خود را واضح‌تر، مشخص‌تر و کامل‌تر از آنچه که دیروز می‌دانستیم، می‌دانیم؛ ما نمی‌ترسیم که آشکارا به اشتباهاتمان اشاره کنیم به این منظور که آنها را اصلاح کنیم. ما اینک تمامی کوششهای حزب را برای بهبود سازمانش، برای غنی ساختن کیفیت و محتوای کارش، برای ایجاد تماس نزدیک‌تر با توده‌ها، و برای دست یافتن به تاکتیکها و استراتژی بیش از پیش صحیح و دقیق طبقۀ کارگر اختصاص خواهیم داد.

با درودهای کمونیستی
ن. لنین
١٤ اوت ١٩٢١

به آلمانی در "پرچم سرخ" Die Rote Fahne شمارۀ ٣٨٤، ٢٢ اوت ١٩٢١ منتشر شد.
به روسی در بولتن کمیتۀ اجرائی انترناسیونال کمونیستی، شمارۀ ٣، ٢١ اکتبر ١٩٢١ منتشر شد.
مجموعه آثار لنین، جلد ٣٢، ص ٢٣-٥١٢

توضیحات

کنگرۀ حزب متحد کمونیست آلمان، که نامۀ لنین خطاب به آن است در ینا بین ٢٢ و ٢٦ اوت ١٩٢١ تشکیل شد. موضوعات در دستور کار کنگره عبارت بودند از: کنگرۀ سوم کمینترن؛ وظایف فوری حزب؛ فعالیت در اتحادیه‌ها کارگری؛ قحطی در روسیۀ شوروی و راههای کمک به آن و غیره. کنگره با اکثریت قاطع قطعنامه‌ای را تصویب کرد که تصمیمات کنگرۀ سوم کمینترن را تأیید می‌کرد و صحت انتقاد موجود در تزهای کنگرۀ سوم دربارۀ اشتباهاتی که حزب در طول قیام مارس ١٩٢١ مرتکب شده بود را پذیرفت. حزب اسم قدیمیش را دوباره به خود گرفت: حزب کمونیست آلمان.

[٢] بیانیۀ بازل در ١٩١٢ دربارۀ جنگ توسط کنگرۀ فوق العادۀ انترناسیونال سوسیالیستی در بازل که در ٢٥-٢٤ سال ١٩١٢ تصویب شد. این بیانیۀ به مردم دربارۀ جنگ جهانی امپریالیستی هشدار می‌داد، اهداف غارتگرانۀ آنرا افشا می‌کرد و کارگران را فرا می‌خواند تا برای صلح مبارزه کنند و با «امپریالیسم سرمایه‌داری با همبستگی بین‌المللی پرولتاریا» مقابله نمایند. بیانیه بند پیشنهاد شده توسط لنین را دربر می‌گرفت که از قطعنامۀ کنگرۀ اشتوتگارت (١٩٠٧) گرفته شده بود، مبنی بر اینکه در صورت آغاز جنگ امپریالیستی سوسیالیستها باید بحران اقتصادی و سیاسی که توسط جنگ پدید می‌آید را بکار گیرند تا سرنگونی حاکمیت طبقۀ سرمایه‌دار را تسریع و برای یک انقلاب سوسیالیستی مبارزه کنند.

[٣] Sowjet (سوویت/شورا) – ماهنامه‌ای که در برلین از ١٩١٩ تا ژوئیۀ ١٩٢١ منتشر می‌شد. سردبیری آن برعهدۀ پل لوی بود و هنریته رلاند - هلست، پل فرولیچ، آدلف ماسلو، فریتز گیر و عدۀ دیگری از جمله همکاران نشریه بودند. از ١ ژوئیۀ ١٩٢١، هنگامی که پل لوی از حزب متحد کمونیست آلمان اخراج شد، مجله چهرۀ سیاسی خود را تغییر داد و نام User Weg (راه ما) را اتخاذ نمود. این مجله در پایان ١٩٢٢ بسته شد.

[٤] Die Rote Fahne (پرچم سرخ) – نشریه‌ای که توسط کارل لیبکنخت و روزا لوگزمبورگ به عنوان ارگان مرکزی اتحادیۀ اسپارتاکوس منتشر شد؛ بعدها به ارگان مرکزی حزب کمونیست آلمان تبدیل شد. در برلین از ٩ نوامبر ١٩١٨ منتشر می‌شد ولی پیوسته توسط مقامات مورد آزار قرار گرفته و مکرراً بسته شد.

این نشریه نقش مهمی در تبدیل کردن حزب کمونیست به حزبی حقیقتاً پرولتری و انقلابی، رها از تمام انواع اپورتونیستها داشت. از اقدام متحد طبقۀ کارگر برعلیه میلیتاریزه کردن کشور و شیوع نازیسم حمایت نمود. ارنست تالمان، صدر کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست آلمان، یکی از نویسندگان فعال نشریه بود. پس از برقراری دیکتاتوری نازی، نشریه تعطیل شد اما بطور غیرقانونی انتشار آن ادامه یافت. از ١٩٣٥ در پراگ و از اکتبر ١٩٣٦ تا پایان ١٩٣٩ در بروکسل انتشار یافت.

[٥] مسکو – روزنامه، ارگان کنگرۀ سوم انترناسیونال کمونیستی که در مسکو به سه زبان منتشر می‌شد: آلمانی تحت عنوان Moskau (شماره‌های ١ تا ٥٠)، فرانسوی تحت عنوان Moscou (شمارۀ ١ تا ٤٤) و انگلیسی تحت عنوان Moscow (شماره‌های ١ تا ٤١).

- این متن، عین ترجمه‌ای است که رفیقی با نام "دوست شما" در اوت ٢٠١٣ برای این سایت فرستاده‌اند.—آرشیو عمومی لنین