سوسیالیسم و جنگ
رویکرد حزب کارگر سوسیال-دمکرات روسیه نسبت به جنگ

[بخشی از] فصل ٤
تاریخچۀ انشعاب، و وضعیت فعلی سوسیال دمکراسی در روسیه

جنبش سوسیال دمکراتیک بمثابۀ یک جریان ایدئولوژیک، در ١٨٨٣ به وجود آمد، زمانی که نظرات سوسیال دمکراتیک، در انطباق با روسیه برای اولین بار به گونه‌ای سیستماتیک از طرف گروه رهایی کار در خارج از کشور بیان گشت. تا اوایل دهۀ نود، سوسیال دمکراسی یک جریان ایدئولوژیک بود و با جنبش توده‌ای طبقۀ کارگر در روسیه پیوندی نداشت. در آغاز دهۀ نود، رشد آگاهی عمومی و ناآرامی و جنبش اعتصابی در میان کارگران، سوسیال دمکراسی را به یک نیروی فعال سیاسی بدل کرد که به گونه‌ای جدایی ناپذیر با مبارزۀ (اقتصادی و نیز سیاسی) طبقۀ کارگر در پیوند بود. از همان زمان بود که شکاف بین اکونومیستها و ایسکرائیستها در جنبش سوسیال دمکراتیک آغاز شد.

ایسکرای قدیم (٣-١٩٠٠) مبارزۀ پیروزمندانه‌ای را علیه اکونومیسم و برای اصول سوسیال دمکراسی انقلابی به پیش برد. بهترین عناصر در پرولتاریای برخوردار از آگاهی طبقاتی جانب ایسکرا را گرفتند. چندین سال قبل از انقلاب، سوسیال دمکراتها پیگیرترین و سازش ناپذیرترین برنامه را ارائه کردند، برنامه‌ای که مبارزۀ طبقاتی و حرکت توده‌ها در انقلاب ١٩٠٥ درستی آنرا ثابت کرد. در حالی که اکونومیستها خود را با عقب ماندگی توده‌ها وفق می‌دادند، ایسکرا به آموزش پیشاهنگ کارگران که قادر بود توده‌ها را به پیش رهبری کند، مشغول بود. استدلالهای امروزی سوسیال - شووینیستها (یعنی، نیاز به بحساب آوردن توده‌ها؛ مترقی بودن امپریالیسم؛ «توهماتی» که انقلابیون ایجاد کرده‌اند، و جز آن)، همه از طرف اکونومیستها ارائه شد. بیست سال پیش بود که سوسیال دمکراتهای روسیه برای اولین بار با تغییر اپورتونیستی مارکسیسم به استروویسم آشنا شدند.

در سالهای پرتلاطم ٧-١٩٠٥، منشویسم گرایشی اپورتونیستی بود که بورژوا لیبرالها از آن پشتیبانی می‌کردند، و گرایشهای لیبرال بورژوایی را به درون جنبش طبقۀ کارگر آورد. تطبیق مبارزۀ طبقۀ کارگر به منظور همخوانی با لیبرالیسم، جوهر منشویسم بود. بلشویسم، برعکس، به رغم نوسانها و خیانت لیبرالها، برای کارگران سوسیال دمکرات وظیفۀ برانگیختن دهقانان دمکرات به مبارزۀ انقلابی را معین کرد. همچنان که خود منشویکها بارها اعتراف کرده‌اند، تودۀ کارگران در همۀ مهمترین حرکتهای انقلاب از رهبری بلشویکها پیروی می‌کرد.

انقلاب ١٩٠٥ تاکتیکهای انقلابی سازش ناپذیر سوسیال دمکراتیک در روسیه را آزمود، تکامل بخشید و آبدیده کرد. اقدامات بلاواسطۀ طبقات و احزاب رابطۀ بین اپورتونیسم سوسیال دمکراتیک (منشویسم) و لیبرالیسم را مکرراً برملا کرد.

این گروه اپورتونیستها به وسیلۀ کنفرانس ژانویۀ ١٩١٢ ح.س.د.ک.ر. از حزب اخراج شدند، کنفرانسی که، به رغم مقاومت خشمگین تعدادی از گروهها و دار و دسته‌های خارج از کشور، حزب را بازسازی کرد. بیش از دو سال (از آغاز ١٩١٢ تا میانۀ ١٩١٤) یک مبارزۀ سرسختانه بین دو حزب سوسیال دمکرات در جریان بود: کمیتۀ مرکزی که در ژانویۀ ١٩١٢ انتخاب شده بود، و کمیتۀ سازماندهی، که از به رسمیت شناختن کنفرانس ژانویه سر باز می‌زد و می‌خواست به طریقی دیگر، با حفظ وحدت با گروه ناشا زاریا، حزب را بازسازی کند. مبارزۀ سرسختانه‌ای بین دو روزنامۀ کارگری (پراودا، و لوچ و جانشینان آنها) و بین دو گروه سوسیال دمکرات در دومای چهارم (گروه س.د.ک.ر. یعنی پراودیستها یا مارکسیستها، و «گروه سوسیال دمکرات» انحلال‌طلبان به رهبری چخیدزه) درگرفت.

پراودیستها، که مبلغ وفاداری به اصول انقلابی حزب بودند، احیای آغازین جنبش طبقۀ کارگر (به ویژه پس از بهار ١٩١٢) را تشویق کردند، تشکیلات قانونی و زیرزمینی، مطبوعات و تبلیغات را ترکیب کردند و اکثریت قریب به اتفاق کارگران برخوردار از آگاهی طبقاتی را حول خود گردآوردند، در حالیکه انحلال‌طلبان – که بمثابۀ یک نیروی سیاسی منحصراً از طریق گروه ناشا زاریا عمل می‌کردند – بر حمایت کامل عناصر بورژوا لیبرال سرمایه گذاری نمودند.

کمکهای مالی علنی که از طرف گروههای کارگری به روزنامه‌های دو حزب داده شد – یک شکل از پرداخت حق عضویتها در سوسیال دمکراسی که با شرایط آن روز روسیه منطبق بود (و تنها شکل ممکن قانونی بود و به آسانی از طرف عموم قابل تأیید بود) – به گونه‌ای خیره کننده منبع پرولتری قوت و نفوذ پراودیستها (مارکسیستها) و منبع بورژوا لیبرالی انحلال‌طلبان (و کمیتۀ سازماندهی شان) را تأیید کرد. در اینجا خلاصۀ ارقام این کمکهای مالی را، که بطور کامل در کتاب «مارکسیسم و انحلال‌طلبی»[١] آمده است و روزنامۀ آلمانی سوسیال دمکرات لایپزیگر فولکسایتونگ ٢١ ژوئیۀ ١٩١٤ خلاصۀ آنها را نقل کرده است، می‌آوریم.

به این ترتیب تا سال ١٩١٤ حزب ما چهار پنجم کارگران برخوردار از آگاهی طبقاتی را در روسیه حول تاکتیکهای انقلابی سوسیال دمکراتیک متحد ساخت. در تمام سال ١٩١٣ پراودیستها از ٢١٨١ گروه کارگری و انحلال‌طلبان از ٦٦١ گروه کارگری کمک مالی دریافت کردند. این ارقام از ١ ژانویۀ ١٩١٣ تا ١٣ مه ١٩١٤ چنین بودند: ٥٠٥٤ کمک مالی از گروههای کارگری برای پراودیستها (یعنی برای حزب ما) و ١٣٣٢ کمک مالی یعنی ٢٠.٨ درصد برای انحلال‌طلبان.

درستی ارزیابی ما از انحلال‌طلبی و اخراج گروه اصلی انحلال‌طلبان از حزب ما بدین ترتیب بطور کامل تأیید شده است. برنامۀ واقعی انحلال‌طلبان و مفهوم واقعی جریان آنها، امروز نه فقط بطور کلی اپورتونیسم است بلکه دفاع از امتیازات کشورهای مسلط و برتریهای مالکان بزرگ و بورژوازی روسیه به شمار می‌رود. انحلال‌طلبی یک گرایش سیاست ملی لیبرال -کارگری است. اتحاد بخشی از خرده بورژوازی رادیکال و بخش کوچکی از کارگران صاحب امتیاز، با بورژوازی ملی «خود» شان، علیه تودۀ پرولتاریاست.