رشد ثروت کاپيتاليستی

با این حال، سرمایه‌داری مدتهاست که پایش را از حدود ملک خصوصی فراتر گذاشته و شرکتهای سهامی را مرسوم کرده. صدها و هزاران سهامدار که یکدیگر را نمی‌شناسند یک تشکیلات اقتصادی واحد را تشکیل می‌دهند؛ و این صاحبان دارایی اغلب توسط تجار زیرکی فریب داده می‌شوند که جیبهای شرکای تجاریشان را با استفاده از «اسرار تجاری» بمثابۀ یک پوشش خالی می‌کنند.

ملک خصوصی مقدس مجبور شده است مقداری از تقدسش را فدا کند؛ قوانینی باید تصویب می‌شدند که شرکتهای سهامی را مجبور به نگهداشتن دفاتر مناسب و انتشار نتایج عمدۀ حسابداریشان کنند. البته، این از فریب داده شدن عموم جلوگیری نمی‌کند؛ فریب دادن فقط اَشکال جدیدی به خود گرفته و محیلانه‌تر از گذشته شده. سرمایۀ بزرگ، که مبالغ کوچک سرمایۀ سهامداران از سراسر جهان را حول خودش جمع کرده، باز هم قدرتمندتر شده. یک میلیونر اکنون از طریق شرکتهای سهامی نه فقط میلیون خودش را در اختیار دارد، بلکه سرمایۀ اضافی دارد، مثلاً، ۸۰۰ هزار روبل که ممکن است از ۸۰۰۰ خرده مالک جمع‌آوری شده باشد.

این امر نامعقول بودن سرمایه‌داری را برای توده‌های مردم بسیار واضح‌تر می‌سازد.

برای مثال، گزارشهای منتشر شدۀ شرکتهای بیمه در روسیه را برای یک دورۀ ده ساله، از ۱۹۰۲ تا ۱۹۱۱ در نظر بگیرید.

در ۱۹۰۲ سرمایۀ سهامی برابر با ۳۱٫۳ میلیون روبل (در ۲۱ شرکت سهامی) بود، و در ۱۹۱۱ (در همان ۲۱ شرکت) ۳۴٫۸ میلیون روبل. بخش بزرگتر سرمایه معمولاً متعلق به مشتی از میلیونرهاست. احتمالاً ده یا بیست فرد متنفذ سهامی هجده میلیون روبلی دارند، که اکثریت آرا را به آنها می‌دهد، و آنها می‌توانند، بدون هیچ کنترلی، ترتیب کارها را برای سیزده یا شانزده میلیون روبل دیگر که متعلق به سهامداران «کوچک» است معیّن کنند.

پروفسورهایی که از سرمایه‌داری دفاع می‌کنند هنگامی که رشدی را در تعداد سهامداران کوچک می‌بینند دربارۀ افزایش تعداد صاحبان دارایی حرافی می‌کنند. چیزی که در حقیقت اتفاق می‌افتد این است که قدرت (و درآمد) میلیونرهای متنفذ بر سرمایۀ «جوجه» افزایش یافته.

فقط ببینید که سلاطین بیمۀ ما چطور در طی این ده سال بزرگ شده‌اند. متوسط سود تقسیم شدۀ سرمایۀ سهامی برای ده سال بیش از ده درصد بوده! سود بدی نیست، غیر از این است؟ آنها در بدترین سال این دهه شش کوپک در ازای هر روبل «کسب کردند»، و در بهترین سال دوازده کوپک!

سرمایۀ ذخیره شده دو برابر شد – در ۱۹۰۲ برابر با ۱۵۲ میلیون روبل و در ۱۹۱۱ برابر با ۳۲۷ میلیون روبل بود. دارایی نیز تقریباً دو برابر شد – در ۱۹۰۲ ارزش آن ۴۴ میلیون روبل و در ۱۹۱۱ ارزش آن ۷۶ میلیون روبل بود.

نتیجه – در ده سال در بیست و یک شرکت، ۳۲ میلیون روبل ارزش دارایی جدید!

چه کسی این دارایی را «کسب کرده»؟

آنهایی که کار نکردند، سهامداران، و ابتدا و در درجۀ اول متنفذین میلیونر که بخش اعظم سهام را دارند.

کار توسط صدها کارمند انجام شده که برای جلب نظر مشتریان بیمه فعالیت کردند، دارایی‌شان را بازرسی کردند و به حسابهایشان رسیدگی نمودند. این کارمندان کارمند باقی ماندند. آنها چیزی بیش از حقوق‌شان (که همانطور که می‌دانیم، در اکثر موارد حتی برای نگهداری مناسب از یک خانواده کافی نیست) دریافت نمی‌کنند. آنها نمی‌توانند هیچ دارایی را بیاندوزند.

چنانچه هر یک از متنفذین مقداری «کار» را بعنوان یک مدیر انجام داده باشد، پاداشی مخصوص به شکل یک حقوق وزارتی و مزایا دریافت کرده.

آقایانی که سهام دارند به دلیل کار نکردن ثروتمند شدند. آنها طی یک دهه بطور متوسط سه میلیون سود خالص در سال بخاطر «زحمت» بریدن کوپن‌ها دریافت کردند، و سرمایه‌ای اضافی برابر با سی و دو میلیون روبل اندوختند.

پراودا شمارۀ ۱۳۱
۹ ژوئن ۱۹۱۳
امضا: و. ای.
انتشار بر طبق متن پراودا
مجموعه آثار لنین، جلد ۱۹

- ترجمه جواد راستی‌پور