مراحل، روند و چشم اندازهای انقلاب

٢- جنبش طبقۀ کارگر پا به مبارزۀ سیاسی علنی می‌گذارد و قشر از لحاظ سیاسی بیدار شدۀ بورژوازی و خرده بورژوازی لیبرال و رادیکال را به خدمت می‌گیرد: ٢-١٩٠١ تا ١٩٠٥.

٣- جنبش طبقۀ کارگر به درون یک انقلاب مستقیم زبانه میکشد، در حالی که بورژوازی لیبرال خود را فی‌الحال در حزب دمکرات مشروطه‌طلب متشکل کرده و در فکر متوقف ساختن انقلاب از طریق سازش با تزاریسم است؛ ولی عناصر رادیکال بورژوازی و خرده بورژوازی متمایل به ورود به ائتلافی با پرولتاریا به منظور ادامۀ انقلاب هستند: ١٩٠٥ (بخصوص اواخر آن سال).

٤- طبقۀ کارگر در انقلاب دمکراتیک پیروزی به دست می‌آورد، لیبرالها منفعلانه منتظر می‌مانند تا ببینند جریان امور چطور است و دهقانان فعالانه یاری می‌رسانند. به اضافۀ روشنفکران رادیکال، جمهوریخواه و اقشار خرده بورژوازی متناظرشان در شهرها. خیزش دهقانان پیروزمند است، قدرت ملاکین شکسته می‌شود.

(«دیکتاتوری انقلابی-دمکراتیک پرولتاریا و دهقانان.»)

٥- بورژوازی لیبرال، که در دورۀ سوم در پیِ خریدن وقت است و در دورۀ چهارم منفعل، ضدانقلابی بی‌پرده می‌شود، و خودش را سازمان مى‌هد به این منظور که دستاوردهای انقلاب را از پرولتاریا پس بگیرد. در میان دهقانان، کل بخش مرفه، و قسمت بزرگی از دهقانان میانه‌حال هم، «عاقل‌تر» می‌شوند، ساکت میشوند و رو به جانب ضدانقلاب می‌آورند به این منظور که قدرت را با زور از پرولتاریا و تهیدستان روستایی، که از پرولتاریا هواداری میکنند، بگیرند.

٦- بر اساس روابط برقرار شده در دورۀ پنجم، بحرانی جدید و مبارزه‌ای جدید رشد می‌کند و شعله‌ور می‌شود، که در آن پرولتاریا اکنون می‌جنگد تا دستاوردهای دمکراتیکش را بخاطر یک انقلاب سوسیالیستی حفظ کند. اگر پرولتاریای سوسیالیست اروپا به کمک پرولتاریای روسیه نیامده بود، این مبارزه برای پرولتاریای روسیه در تنهایی، تقریباً هیچ امیدی نداشت و شکستش به همان اندازۀ شکست حزب انقلابی آلمان در ٥٠-١٨٤٩، یا پرولتاریای پاریس در ١٨٧١ اجتناب‌ناپذیر می‌بود.

از این رو، در این مرحله، بورژوازی لیبرال و دهقانان مرفه (به اضافۀ قسمتی از دهقانان میانه‌حال) ضدانقلاب را سازمان می‌دهند. پرولتاریای روسیه به اضافۀ پرولتاریای اروپا انقلاب را سازمان می‌دهند.

در چنین شرایطی پرولتاریای روسیه می‌تواند پیروزی دومی به دست آورد. هدف جنبش دیگر دست‌نیافتنی نیست. پیروزی دوم انقلاب سوسیالیستی در اروپا خواهد بود.

کارگران اروپا به ما نشان خواهند داد که «چطور انجامش دهیم»، و آنگاه ما همراه با آنها انقلاب سوسیالیستی را بر پا می‌کنیم.

نوشته شده در اواخر ١٩٠٥ یا اوایل ١٩٠٦
نخستین بار در ١٩٢٦ در جلد پنجم آثار متفرقۀ لنین منتشر شد
انتشار بر طبق متن دستنویس
مجموعه آثار لنین، جلد ١٠

ترجمه جواد راستی‌پور