سوسیالیسم و آنارشیسم
(١٩٠٥)

کمیتۀ اجرائی شورای نمایندگان کارگران دیروز، ٢٣ نوامبر، تصمیم گرفت درخواست آنارشیستها را برای داشتن نمایندگی در کمیتۀ اجرائی و شورای نمایندگان کارگران رد کند. خود کمیتۀ اجرائی دلایل زیر را برای این تصمیم ارائه داد: «(١) در تمام تجربۀ بین المللی، کنگره‌ها و کنفرانسهای سوسیالیستی هیچگاه نمایندگانی از آنارشیستها نداشته‌اند، زیرا آنها مبارزۀ سیاسی را به عنوان وسیله‌ای برای دستیابی به آرمانهایشان نمی‌شناسند؛ (٢) فقط احزاب می‌توانند نمایندگی داشته باشند و آنارشیستها یک حزب نیستند.»

ما تصمیم کمیتۀ اجرائی را به بالاترین درجه درست و هم از دیدگاه اصولی و هم از دیدگاه سیاست عملی دارای اهمیت عظیم می‌دانیم. اگر قرار بود شورای نمایندگان کارگران را به عنوان پارلمان کارگری یا یک نهاد خود-حکومتی کارگران در نظر بگیریم، در این صورت اشتباه می‌بود که درخواست آنارشیستها را رد می‌کردیم. هر چقدر که نفوذ آنارشیستها در بین کارگران (خوشبختانه) ناچیز باشد، به هر حال، تعداد مشخصی از کارگران بدون شک از آنها حمایت می‌کنند. این مسئله که آیا آنارشیستها یک حزب، سازمان، گروه یا انجمنی داوطلبانه از افراد هم-اندیش را تشکیل می‌دهند، مسئله‌ای قراردادی است و اهمیت چندانی از لحاظ اصولی ندارد. در آخر، اگر آنارشیستها، در حالی که مبارزۀ سیاسی را رد می‌کنند، تقاضای نمایندگی در مؤسسه‌ای را که چنین مبارزه‌ای را به پیش می‌برد نمایند، این بی ثباتی زننده فقط یک بار دیگر نشان خواهد داد فلسفه و تاکتیکهای آنارشیستها چقدر متزلزل است. اما، مسلّماً بی ثباتی نمی‌تواند دلیلی برای ممانعت از ورود کسی به «پارلمان» یا یک «نهاد خود-حکومتی» باشد.

ما تصمیم کمیتۀ اجرائی را کاملاً صحیح دانسته و آن را متناقض با فعالیتها، خصلت و ترکیب این نهاد نمی‌دانیم. شورای نمایندگان کارگران به هیچ وجه یک پارلمان کارگری یا ارگان خود-حکومتی نیست، بلکه سازمان رزمنده‌ای به منظور دستیابی به اهداف مشخص می‌باشد.

این سازمان رزمنده، برمبنای توافق رزمی موقت و نانوشته‌ای، نمایندگانی از حزب سوسیال دمکرات کارگری روسیه (حزب سوسیالیسم پرولتری)، حزب «سوسیالیست-رولوسیونر» (نمایندگان سوسیالیسم خرده بورژوایی یا جناح چپ افراطی دمکراتهای بورژوای انقلابی)، و نهایتاً تعداد کثیری از کارگران «غیرحزبی» را دربر دارد. البته گروه آخر بطور عام غیرحزبی نیستند، بلکه انقلابیون غیرحزبی می‌باشند، هواداری آنها کاملاً متوجه طرف انقلاب بوده، با اشتیاق، انرژی و از خود گذشتگی بی کرانی برای پیروزی آن مبارزه می‌نمایند. به این دلیل کاملاً طبیعی است که کمیتۀ اجرائی نمایندگان دهقانان انقلابی را دربر داشته باشد.

برای همۀ مقاصد عملی، شورای نمایندگان کارگران اتحاد نو بنیاد و وسیعی از سوسیالیستها و دمکراتهای انقلابی است، البته عبارت «انقلابی غیرحزبی» بیانگر یک سری مراحل انتقالی بین اولی ها و دومی ها می‌باشد. چنین اتحادی به منظور هدایت اعتصابات سیاسی و سایر اشکال بیشتر فعالانه مبارزه، برای درخواستهای دمکراتیک فوری که توسط اکثریت عظیم جمعیت مورد قبول واقع شده و تأیید گشته‌اند، آشکارا لازم است. در این نوع اتحاد، آنارشیستها مفید نخواهند بود، بلکه مشکل ساز خواهند شد؛ آنها فقط بی نظمی می‌آورند و بدین ترتیب نیروی تهاجم مشترک را تضعیف می‌کنند؛ برای آنها هنوز این مسئله که آیا اصلاح سیاسی مسئله‌ای مبرم و مهم است هنوز «قابل بحث» می‌باشد. کنار گذاشتن آنارشیستها از اتحاد رزمنده که در حال پیشبرد انقلاب دمکراتیک ما است، از نقطه نظر این انقلاب کاملاً لازم و در جهت منافعش است. در یک اتحاد رزمنده فقط برای کسانی که برای هدف آن اتحاد می‌جنگند ممکن است جایی وجود داشته باشد. اگر، مثلاً، «کادتها» یا «حزب نظم و قانونی»[١] موفق شده بودند که حداقل صدها کارگر را به شاخه‌هایشان در سن پترزبورگ وارد کنند، کمیتۀ اجرائی شورای نمایندگان کارگران به زحمت درهایش را بر روی چنین سازمانهایی می‌گشود.

در توضیح این تصمیم، کمیتۀ اجرائی به تجربۀ کنگره‌های سوسیالیستی بین المللی استناد می‌کند. ما این اظهاریه، این به رسمیت شناسی رهبری ایدئولوژیک جنبش سوسیال دمکراتیک بین المللی توسط بدنۀ اجرائی شورای نمایندگان کارگران سن پترزبورگ را بگرمی می‌پذیریم. انقلاب روسیه هم اکنون اهمیت بین المللی کسب کرده است. دشمنان انقلاب در روسیه هم اکنون به همراه ویلهلم دوم و همه انواع مرتجعین، مستبدین، نظامی گراها و استثمارگران در اروپا علیه روسیۀ آزاد توطئه چینی می‌کنند. همچنین نباید فراموش کنیم که پیروزی کامل انقلاب ما نیازمند اتحادی از پرولتاریای انقلابی روسیه با کارگران سوسیالیست همۀ کشورهاست.

بی دلیل نبوده که کنگره‌های سوسیالیستی بین المللی تصمیم گرفته‌اند که به آنارشیستها راه ندهند. شکافی عریض سوسیالیسم را از آنارشیسم جدا می‌کند، و مأموران نفوذی پلیس مخفی و نوکران مطبوعاتی دولتهای ارتجاعی به عبث سعی دارند وانمود کنند که این شکاف وجود ندارد. فلسفۀ آنارشیستها فلسفۀ بورژوایی است که معکوس گشته. تئوریهای فردگرایانه و آرزوی فردگرایانۀ آنها کاملاً مخالف سوسیالیسم هستند. دیدگاههای آنها بیانگر نه تنها آیندۀ جامعۀ بورژوایی، که با نیروی غیرقابل مقاومتی به سمت اجتماعی کردن کار گام برمی دارد، بلکه حال و حتی گذشتۀ آن جامعه می‌باشد، یعنی حکمرانی تصادف کور بر تولیدکنندۀ کوچک پراکنده و منزوی. تاکتیکهای آنها، که به رد مبارزۀ سیاسی می‌رسند، پرولترها را متفرق می‌سازند و آنها را به همراهان منفعل یک سیاست بورژوایی یا دیگر نوع آن مبدل می‌نمایند، زیرا برای کارگران غیرممکن و غیرقابل تصور است که واقعاً خودشان را از سیاست جدا کنند.

در انقلاب کنونی روس، وظیفۀ بسیج نیروهای پرولتاریا، سازماندهی آن، آموزش سیاسی و تربیت طبقۀ کارگر، از هر زمان دیگری ضروری‌تر است. هر چقدر که رفتار دولت صد سیاهی بیدادگرانه‌تر باشد، مأموران نفوذی با اشتیاق بیشتری تلاش خواهند نمود تا احساسات پست در میان توده‌های نادان و مدافعین بیچاره‌تر حکومت مطلقه را که زنده زنده می‌پوسد، به هر فرصتی چنگ می‌اندازد تا انقلاب را از طریق سازمان داد سرقتهای مسلحانه، قتل عام و آدم کشی، و مست نمودن لمپن پرولترها بی اعتبار کند، تشویق کنند، به همان اندازه وظیفۀ سازماندهی که عمدتاً برعهدۀ حزب پرولتاریای سوسیالیست قرار می‌گیرد مهمتر خواهد شد. و ما به همه انواع مبارزۀ ایدئولوژیک متوسل خواهیم شد تا نفوذ آنارشیستها بر کارگران روس را در همان حد ناچیزی که تاکنون بوده است نگهداریم.

نوشته شده در ٢٤ نوامبر (٧ دسامبر) ١٩٠٥
منتشره در نوایا ژیزن، شمارۀ ٢١،
٢٥ نوامبر ١٩٠٥
امضاء : ن. لنین
مجموعه آثار لنین، جلد ١٠